JHERONIMUS BOSCH

wie was Jeroen Bosch

De schilder Jeroen Bosch was een van de meest originele en invloedrijke kunstenaars uit de Nederlandse geschiedenis. Hij leefde in de late middeleeuwen, een tijd van religieuze spanningen, sociale veranderingen en politieke conflicten. Zijn werken zijn vol van symboliek, fantasie en humor, die vaak een kritische blik werpen op de menselijke natuur en de kerk. Hij schilderde vooral religieuze taferelen, maar ook allegorieën, landschappen en portretten. Zijn stijl wordt gekenmerkt door een rijke kleurenpracht, een gedetailleerde weergave van de werkelijkheid en een ongeëvenaarde verbeeldingskracht. Hij inspireerde vele latere kunstenaars, zoals Pieter Bruegel de Oude, Salvador Dali en Hieronymus Cock.

Huis van Bosch brengt geschiedenis tot leven

Het huis waar Jheronimus Bosch ooit woonde en werkte wordt gerestaureerd. De afgelopen maanden werkte Verlaan & Bouwstra architecten hard aan het ontwerp. Wethouder Mike van der Geld: “Het Huis van Bosch draagt straks bij aan een belangrijk, tastbaar deel van onze vaderlandse geschiedenis. Hiermee doen we recht aan de waarde die Jheronimus Bosch voor Nederland en ’s-Hertogenbosch heeft.”

Canon van Nederland

Jheronimus Bosch staat genoemd in de ‘Canon van Nederland’. Deze canon bestaat uit 50 grote personen en belangrijke gebeurtenissen. Samen vertellen zij het verhaal van de Nederlandse geschiedenis. De canon is mede ontwikkeld als basis voor het onderwijs. Met het Huis van Bosch laten we straks voor jong en oud de tijd van Bosch zichtbaar herleven.

Duurzame restauratie

Op dit moment loopt de aanbesteding voor een restauratie aannemer. In oktober van dit jaar starten we met de uitvoering. Door de eeuwen heen bleven veel originele onderdelen in het gebouw bewaard. De restauratie van het Huis van Bosch geeft straks een uniek kijkje in acht eeuwen Bossche bouwhistorie. Verlaan & Bouwstra maakt van deze historische gelaagdheid goed gebruik.

We zetten in op een zo duurzaam mogelijke restauratie. Het gebouw is en blijft gasloos. Daarnaast kiezen we voor duurzame oplossingen met o.a. LED-verlichting, isolatie en een lucht-/warmtepomp. Ook is een onderzoek uitgevoerd om het gebouw zo circulair mogelijk te verbouwen. De adviezen uit dit onderzoek zijn zoveel als mogelijk overgenomen.

Meer informatie over het project is te lezen op denbosch.nl/huis-van-bosch

Zelf een virtuele wandeling maken door het Huis van Bosch is ook mogelijk. Loop mee met onze bouwhistoricus Ronald Glaudemans. Hij laat je de verschillende kamers zien van dit bijzondere gebouw.

De tuin der lusten volgens AI

De tuin der lusten is een schilderij van de Nederlandse kunstenaar Jheronimus Bosch. Het is een drieluik dat de geschiedenis van de mensheid verbeeldt, van het paradijs tot de hel. Het werk is vol met symbolische en allegorische voorstellingen die verwijzen naar de zonden en de straffen van de mensen. De tuin der lusten is een van de bekendste en meest raadselachtige werken van Bosch, die bekend stond om zijn fantasierijke en moraliserende kunst.

hier kan je de schilderijen bewonderen

Jeroen Bosch was een van de meest invloedrijke en originele schilders van de Nederlandse kunstgeschiedenis. Zijn werken zijn te bewonderen in verschillende steden en musea over de hele wereld. Hier zijn enkele voorbeelden:

- In 's-Hertogenbosch, de geboorteplaats van Bosch, staat het Jheronimus Bosch Art Center, een museum gewijd aan zijn leven en werk. Hier kun je replica's zien van al zijn schilderijen en tekeningen, evenals interactieve tentoonstellingen en educatieve activiteiten.
- In Madrid bevindt zich het Prado Museum, dat de grootste collectie van Bosch' schilderijen ter wereld bezit. Hier kun je onder andere zijn beroemde triptieken De Tuin der Lusten, De Hooiwagen en Het Laatste Oordeel bewonderen.
- In Lissabon kun je het Nationaal Museum voor Oude Kunst bezoeken, dat twee belangrijke werken van Bosch herbergt: De Verzoeking van de Heilige Antonius en De Heilige Hiëronymus in Gebed.
- In Venetië kun je het Palazzo Grimani bewonderen, dat een van de weinige fresco's van Bosch bevat: De Allegorie van de Intrede in het Klooster.
- In New York kun je het Metropolitan Museum of Art bezoeken, dat een van de vroegste werken van Bosch tentoonstelt: De Aanbidding der Koningen.

Welkom bij Clubs!

Kijk gerust verder op deze club en doe mee.

Of maak zelf een Clubs account aan:

Aanbevelingen door leden:

Susan-

Jeroen Bosch is. s'Hertogenbosch meest beroemde kunst schilder. Zijn bekenste is natuurlijk (DE TUIN DER LUSTEN). kom eens lang en less alles over deze schilder.

BOSCH PARADE

Bosch Parade is een theatraal en muzikaal kunstenspektakel op het water.

De Dommel

donderdag 20 juni t/m zondag 23 juni

Bosch Parade is wereldwijd uniek in opzet en verschijningsvorm. Het is een evenement dat gratis te bezoeken is. Bosch Parade is een multidisciplinaire voorstelling in de vorm van een drijvende optocht. Meerdere grote en kleine kunstwerken varen over het water van de Dommel in hartje ‘s-Hertogenbosch.

Bosch Parade is een theatraal en muzikaal kunstenspektakel op het water met Jheronimus Bosch (1450-1516) als inspiratiebron. Zijn wereldberoemde kunstwerken zitten vol symboliek, fantasieën en absurditeiten die blijven inspireren.

Unieke historische details in Huis van Bosch

Tijdens de restauratie is het Huis van Bosch leeggehaald. In het huis waar Jheronimus Bosch ruim vijf eeuwen geleden woonde en werkte worden hierdoor steeds meer historische details zichtbaar. Elk hoekje en gaatje vertelt zijn eigen verhaal. Het pand geeft ons een uniek kijkje in acht eeuwen Bossche bouwhistorie. Hieronder een kleine greep uit de vele historische details!

Trap in het Huis van Bosch Trap en muur met nis uit de middeleeuwen

Historische details in het Huis van Bosch

Uit de tijd van Bosch

Op deze uitgesleten traptreden liep Jheronimus in de middeleeuwen naar boven. Aan de verschillende verflagen is te zien dat in de loop der tijd de trap meerdere keren is geschilderd. Waarschijnlijk lag er ook ooit een loper over de trap. Dat zou verklaren waarom de traptreden niet volledig zijn geschilderd.

En als je dan op de eerste verdieping bent beland zie je een muur uit 1420 met een nis erin. De nis was ooit een raam. De half rond gemetselde stenen boven de nis vormen een zogenaamde ‘ontlastingsboog’. Een ontlastingsboog werd gemetseld boven een muuropening (meestal een raam- of deuropening) om het gewicht van het erboven liggende metselwerk over beide zijden van de opening te verdelen. Nadat het raam is dichtgemetseld is er in de 19e eeuw een rookkanaal voorgezet. Dat zie je aan de zwarte delen op de muur. Rechts zie je nog een rookkanaal lopen. Dit kanaal is wel uit de middeleeuwen.

Middeleeuws sleutelstuk met Acanthusblad

Balklaag met sleutelstuk

Nog een aantal goed bewaarde pareltjes zijn de zogenaamde ‘sleutelstukken’ (consoles) onder de balkkoppen. De plaats waar een balk in de muur ligt, is een kwetsbaar punt. Een versteviging is dus welkom. Het sleutelstuk is een gebeeldhouwd stuk stevig hout onder de balk. Hier hebben deze sleutelstukken aan de onderzijde houtsnijwerk in de vorm van een Acanthusblad.

Diamantkoppen uit ca. 1465

Handgeschilderde plint uit de 17e eeuw

Bijzonder "behang"

In de tijd van Bosch was er nog geen behang. Om de muur te versieren werden met de hand figuren op de muur geschilderd. De schildering op deze muur op de eerste verdieping bestaat uit vierkanten. De vierkanten zijn door twee diagonalen in vier delen verdeeld. Elk van deze kwarten heeft een andere kleur, variërend van zwart en donkergrijs tot lichtgrijs en gebroken wit. Hierdoor zijn een soort diamantkoppen ontstaan, die een driedimensionaal effect geven. De geruite schilderingen worden daarom ook diamantkoppen genoemd. Om de onderkant van de muur te versieren werd soms een sierlijke plint geschilderd.

behang Vanaf het midden van de negentiende eeuw werd er volop met papier behangen

behang Behangen gebeurde in die tijd vaak op een ondergrond van jute

Oud hout

Over het houtgebruik in het Huis van Bosch is ook van alles te vertellen. Eerder zijn al de sleutelstukken genoemd. Deze zijn gemaakt van eikenhout. De kapconstructie van het dak is ook van eikenhout. De kapspanten die voor het dak zijn gebruikt zijn uit 1463. Door kleine boorgaten te maken en de jaarringen te onderzoeken, weten we hoe oud het hout precies is. Het dak is vernieuwd in het jaar dat de vader van Jheronimus het kocht. Zou hij het huis wellicht eerst verbouwd hebben voordat hij er met zijn gezin introk?

Spoor, vlot-merk en gleuf voor korbeel

Gleuf voor schoor

In de balk op de foto zie je een ingesneden v-vorm. Dit is een vlot-merk. Het hout kwam vroeger via de Rijn of Maas naar ons land. Het kwam met grote hoeveelheden tegelijk per vlot. De v-vorm is een eigendomsmerk. Zo wisten de schippers voor wie welk hout bestemd was. De eiken boomstronk op de foto heet een ‘spoor’. Een spoor is een vrij dunne balk die van dakvoet tot nok loopt. Op de ‘sporen’ liggen de panlatten en daarop de dakpannen. Sporen zijn later vervangen door ‘sparretjes’. De naam verraadt het al, deze waren niet van eiken- maar van dennenhout.

De gleuf in het hout is van een schoor/korbeel. Op de andere foto zie je duidelijk de kraslijnen. Deze lijnen zijn gemaakt om daarna de gleuf uit te kunnen hakken. In die gleuf kon dan de ‘schoor’ worden geplaatst. Dit is een schuinstaande balk die de erboven liggende balk ondersteunt. Om de schoor goed vast te kunnen zetten werden zogenaamde toognagels gebruikt. Deze waren ook van eikenhout.

Toognagels (15e eeuw)

Dennenhouten vloer (16e eeuw)

Op de andere foto zie je goed dat de vloer ook het plafond was van de verdieping eronder. Het plafond was in die tijd groen. Dit is dezelfde kleur groen als een van de sleutelstukken met het acanthusblad. De vloer is van eind 16e eeuw of later. De houten vloer is gemaakt van dennenhout. In de loop der tijd werd eikenhout namelijk steeds duurder, omdat het veel werd gebruikt voor de scheepsbouw. Daarom ging men op den duur over op het goedkopere naaldhout.

Andere tijden

Waar je ook kijkt in het Huis van Bosch overal is de gelaagdheid zichtbaar van acht eeuwen Bossche bouwhistorie. Op de foto zie je vloeren uit verschillende eeuwen.

Vloeren Vloerdelen uit verschillende eeuwen

'Brabantse wand'

Op de tweede foto zie je een zogenaamde Brabantse wand. Ook in andere steden en dorpen in Nederland zijn voorbeelden van Brabantse wanden gevonden. Een Brabantse wand is opgebouwd uit een houten regelwerk. Op het regelwerk is soms een laag riet bevestigd met koperdraad en verzonken ijzeren nagels. En daar overheen is dan een laag stucwerk aangebracht. Ook zijn er wanden waarbij over het regelwerk een laag jute is gespannen. Daar overheen is dan behangen. De wanden zijn opgebouwd met houten regels (latten), omdat er in die tijd nog geen plaatmateriaal beschikbaar was. Deze Brabantse wanden zijn toegepast van circa 1850 – 1918.

Oud nieuws

Behanglagen, verflagen, vloerlagen, stuclagen, balklagen, echt élke laag vertelt een eigen verhaal. Sommige lagen geven zelfs extra informatie over de tijd waarin ze zijn aangebracht. Zo vind je onder de verschillende lagen behang ook oud nieuws in de vorm van oude kranten.

Als je goed kijkt en je verdiept in de details gaat er een wereld voor je open in het Huis van Bosch!

Oude kranten

Oude krant